Năm 2013, tỉnh Bắc Kạn triển khai Đề án Sàng lọc trước sinh và sơ sinh thuộc Dự án Tầm soát các dị dạng bệnh, tật bẩm sinh và kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh tại 20 xã của 4 huyện: Bạch Thông, Chợ Mới, Chợ Đồn, Na Rì. Với mục tiêu phát hiện, can thiệp và điều trị sớm các bệnh tật, các rối loạn chuyển hóa di truyền ngay trong bào thai và sơ sinh, giúp trẻ em sinh ra được phát triển bình thường về thể chất và trí tuệ, giảm thiểu người tàn tật, thiểu năng trí tuệ trong cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng dân số.
- Sàng lọc là việc sử dụng các biện pháp thăm dò đơn giản, dễ áp dụng có độ chính xác tương đối cao để phát hiện các cá thể trong một cộng đồng nhất định có nguy cơ hoặc sẽ mắc một bệnh lý nào đó.
+ Sàng lọc trước sinh được tiến hành trong thời gian mang thai.
+ Sàng lọc sơ sinh được tiến hành ngay trong những ngày đầu khi sinh.
- Chẩn đoán trước sinh: Là việc sử dụng các biện pháp thăm dò đặc hiệu được tiến hành trong thời gian mang thai để chẩn đoán xác định những trường hợp nghi ngờ mắc bệnh thông qua việc sàng lọc.
- Chẩn đoán sơ sinh: Là việc sử dụng các biện pháp thăm dò, xét nghiệm đặc hiệu đối với trẻ ngay trong những ngày đầu sau khi sinh để chẩn đoán xác định những trường hợp nghi ngờ mắc bệnh thông qua việc sàng lọc.
Ngày nay, y học hiện đại cho phép thực hiện nhiều phương pháp chẩn đoán trước sinh đơn giản như siêu âm tại các cơ sở y tế, giúp phát hiện sớm các dị tật của thai nhi như: Bệnh tim bẩm sinh, bệnh Down, dị tật ống thần kinh và nhiều dị tật bẩm sinh khác. Đối với sàng lọc sơ sinh sẽ được tiến hành khi trẻ sơ sinh từ 36 - 48 giờ tuổi, sau sinh sẽ được nhân viên y tế lấy máu gót chân, việc sàng lọc sơ sinh sẽ cho phép xác định một số bệnh thường gặp như thiếu men G6PD (gây biến chứng vàng da, biến chứng thần kinh, chậm phát triển tâm thần, vận động); suy giáp trạng bẩm sinh. Nếu những bệnh này được phát hiện và điều trị sớm, trẻ sẽ phát triển bình thường, những đứa trẻ sinh ra có bệnh sẽ được điều trị kịp thời.
Để thực hiện có hiệu quả và thành công Đề án Sàng lọc trước sinh và sơ sinh, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh xác định cần làm tốt những nhiệm vụ sau:
- Truyền thông dưới mọi hình thức tại tuyến xã, huyện, tỉnh và cung cấp các sản phẩm truyền thông trên cơ sở các tài liệu, sản phẩm truyền thông mẫu.
- Tập huấn kỹ năng truyền thông và kỹ thuật lấy máu gót chân cho cán bộ kỹ thuật đối với các xã, huyện triển khai Đề án.
- Quản lý, theo dõi, tư vấn, giúp đỡ các trường hợp được xác định là có nguy cơ cao, mắc bệnh lý di truyền.
- Kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện tại các địa bàn triển khai; thực hiện quản lý và báo cáo kết quả thực hiện theo quy định.
Nâng cao chất lượng giống nòi, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dân số là một nội dung quan trọng trong công tác Dân số - KHHGĐ. Muốn thực hiện thành công mục tiêu đó cần có sự chung tay, góp sức của toàn xã hội. Bởi vậy, để thể hiện tình yêu thương của cha mẹ dành cho con trẻ, để sinh ra những đứa con khỏe mạnh cả về thể chất, trí tuệ và tinh thần thì ngay từ bây giờ các cặp vợ chồng hãy đồng hành cùng công tác Dân số - KHHGĐ, hãy tích cực tham gia chương trình Sàng lọc trước sinh và sơ sinh - Vì hạnh phúc của mỗi gia đình và vì tương lai của đất nước./.
Tác giả: Tống Lê Diễm Mai
Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh Bắc Kạn